Utworem zgodnie z ustawą o prawach autorskich i prawach pokrewnych jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Utworem zależnym jest opracowanie lub adaptacja utworu pierwotnego, w ten sposób, że utwór opracowany (zależny) z jednej strony posiada elementy utworu pierwotnego, z drugiej zaś zawiera nowe elementy twórcze pochodzące od kolejnego twórcy. Opracowanie cudzego utworu, jego przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.
Utwór zależny – przykłady autorskie prawa zależne
Do utworów zależnych zaliczane są tłumaczenia literackie, scenariusze stanowiące adaptacje powieści, covery utworów muzycznych, gry komputerowe oparte o fabułę książki, itp.
Czy analiza naukowa to utwór zależny? Czy należy uzyskać zgodę twórcy utworu pierwotnego?
Bardzo często klienci zwracają się do mnie z pytaniem jakie kroki muszą podjąć w celu publikowania treści o charakterze popularnonaukowym, stanowiących polemikę lub analizę naukową cudzych tekstów. Odpowiedź brzmi: I tak i nie. Możliwe jest, że taka analiza będzie się mieścić w ramach prawa cytatu, które umożliwia korzystanie z cudzej własności intelektualnej, w celu takim jak polemika, analiza krytyczna, naukowa lub nauczanie. Warunkiem korzystania z prawa cytatu jest działanie według zasad określonych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Sprawdź: prawo cytatu – jak legalnie korzystać z cudzej twórczości? autorskie prawa zależne
Utwór zależny – kto posiada prawa autorskie?
Utwór zależny podlega ochronie prawnoautorskiej niezależnie od ochrony przysługującej utworowi pierwotnemu.
Jednakże możliwość zarabiana na utworze zależnym – np. wydania płyty z coverami, książki przetłumaczonej na potrzeby danego rynku czy nawet bezpłatnego rozpowszechniania utworu zależnego wymaga zgody twórcy utworu pierwotnego, chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły.
Kiedy opracowanie nie stanowi utworu zależnego i nie wymaga uzyskania zgody autorskie prawa zależne
Za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem. Chodzi o utwory posiadające własne elementy twórcze, które powstały jako własna wariacja czy kontynuacja wątków z innego utworu, czyli przykładowo fan fiction. Należy jednak pamiętać, że utwory inspirowane od utworów zależnych dzieli cienka granica i w celu stwierdzenia, do której kategorii należy dany utwór wymagana jest zawsze analiza konkretnego przypadku.
Zgoda twórcy pierwotnego, odmowa zgody, cofnięcie zgody , autorskie prawa zależne
W przypadku uzyskania zgody twórcy utworu pierwotnego na korzystanie i rozpowszechnianie utworu zależnego na egzemplarzach opracowania należy wymienić twórcę i tytuł utworu pierwotnego.
Twórca utworu pierwotnego może nie udzielić zgody twórcy zależnemu na korzystanie i rozpowszechnianie jego opracowania. Mimo iż utwór zależny jest odrębnym przedmiotem prawa autorskiego, bez zgody autora pierwotnego korzystanie i rozpowszechnianie utworu zależnego jest nielegalne i wiąże się z szeregiem konsekwencji prawnych dla naruszającego.
Sprawdź: uprawnienia z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych
Twórca utworu pierwotnego może cofnąć zezwolenie, jeżeli w ciągu pięciu lat od jego udzielenia opracowanie nie zostało rozpowszechnione. Wypłacone twórcy wynagrodzenie nie podlega zwrotowi.
