Wszelka działalność o charakterze twórczym, która stanowi utwór w myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych podlega ochronie na mocy tej ustawy. Twórcy przysługują autorskie prawa osobiste do utworu, które są prawami niezbywalnymi, wynikającymi ze szczególnej więzi łączącej twórcę z utworem oraz prawa autorskie majątkowe, umożliwiające mu decydowanie o rozpowszechnianiu utworu i zarabianiu na nim. Twórca może przenieść autorskie prawa majątkowe lub udzielić w stosunku do utworu licencji, umożliwiających innym osobom korzystanie z utworu na określonych w licencji zasadach i polach eksploatacji.

Bezpłatne banki zdjęć

Wiele osób udziela nieodpłatnych licencji, wrzucając swoje grafiki, zdjęcia czy muzykę do internetu, np. do tzw. banków zdjęć, gdzie każdy może pobrać nieodpłatnie zdjęcie na zasadach określonych na stronie lub przy konkretnym zdjęciu licencji. Niektóre licencje umożliwiają pobranie zdjęcia, jego wykorzystanie komercyjne, przerabiane, itp. bez konieczności podpisywania twórcy. Inne zezwalają na korzystanie ze zdjęć wyłącznie na użytek prywatny, a jeszcze inne umożliwiają użytek komercyjny, lecz wymagają podpisania pod zdjęciem jego twórcy.

Niektóre z banków zdjęć czy muzyki mają dokładnie opisaną licencję w regulaminie, inne zaś posługują się popularnymi skrótami wolnych licencji, które umożliwiają szybkie rozpoznanie zasad korzystania z udostępnianych utworów.

Wolne licencje Creative Commons: CC0, CC BY, CC SA…

Do najpopularniejszych licencji należą stworzone przez amerykańską organizację licencje Creative Commons, które chyba kojarzy każdy, kto miał kiedyś okazję korzystać z banków zdjęć. 

Najpopularniejszą i na pewno najbardziej pożądaną wśród użytkowników bezpłatnych banków jest licencja CC0.

CC0 oznacza, że twórca udostępniając utwór przekazuje go do domeny publicznej, co umożliwia korzystanie z utworu z pełną możliwością jego modyfikowania, użytkowania w celach zarówno prywatnych, jak i komercyjnych, bez konieczności uznawania autorstwa twórcy. Niewątpliwie ta licencja jest najdogodniejsza dla odbiorców, bowiem pozwala uniknąć ewentualnych konsekwencji przypadkowego naruszenia praw autorskich, np. z powodu pominięcia podpisania twórcy pod zdjęciem.

W licencjach Creative Commons CC niniejsze oznaczenia nadają licencji następujące znaczenia:

BY – licencja z obowiązkiem uznania autorstwa,

NC – licencja umożliwiająca korzystanie z utworu w celu niekomercyjnym,

ND – licencja bez utworów zależnych, tzn. zakazane jest opracowywanie i adaptacja utworu (więcej na temat praw zależnych przeczytasz tutaj),

SA – licencja umożliwiająca wprowadzanie modyfikacji do utworu pod warunkiem dalszego udostępnienia utworu na tej samej licencji (Share Alike).

Oznaczenia opisane powyżej łączą się z trzonem CC (Creative Commons) oraz z innymi oznaczeniami. I tak przykładowo zbudowane licencje to:

CC BY – to licencja z obowiązkiem uznania autorstwa,

CC BY-NC – to licencja z obowiązkiem uznania autorstwa zezwalająca na użytek niekomercyjny,

CC BY-NC-ND – to licencja z obowiązkiem uznania autorstwa zezwalająca na użytek niekomercyjny, bez utworów zależnych.