Pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej. Przed skierowaniem sprawy na drogę sądową pracownik może żądać wszczęcia postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą. Pracodawca i pracownik powinni dążyć do polubownego załatwienia sporu ze stosunku pracy. Posiadanie przez pracodawcę komisji pojednawczej nie jest obowiązkowe. Pracownik zaś nie musi kierować swojej sprawy do  komisji pojednawczej, natomiast biorąc pod uwagę sprawność z jaką funkcjonuje wymiar sprawiedliwości, jakie jest przeładowanie sądów sprawami i na skutek tego jak jest długi czas oczekiwania na termin sądowy, warto rozważyć postępowanie przed komisją pojednawczą, jeśli taka w firmie funkcjonuje. Dowiedz się też jak wyglądają mediacje sądowe i pozasądowe i dlaczego warto z nich korzystać.

Komisja pojednawcza

W celu polubownego załatwiania sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy mogą być powoływane komisje pojednawcze. Komisję pojednawczą powołują wspólnie pracodawca i zakładowa organizacja związkowa, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa to komisję powołuje pracodawca, po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników. Na tych samych zasadach ustala się zasady i tryb powoływania komisji, czas trwania kadencji i liczbę członków komisji.

Członkiem komisji pojednawczej nie może być osoba zarządzająca, w imieniu pracodawcy, zakładem pracy, główny księgowy, radca prawny, ani osoba prowadząca sprawy osobowe, zatrudnienia i płac. Komisja pojednawcza wybiera ze swego grona przewodniczącego komisji oraz jego zastępców i ustala regulamin postępowania pojednawczego. Sprawowanie obowiązków członka komisji pojednawczej jest funkcją społeczną. Jednakże członek komisji pojednawczej zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w pracach komisji. 

Pracodawca jest obowiązany zapewnić komisji pojednawczej warunki lokalowe oraz środki techniczne umożliwiające właściwe jej funkcjonowanie. Wydatki związane z działalnością komisji pojednawczej ponosi pracodawca. Wydatki te obejmują również równowartość utraconego wynagrodzenia za czas nieprzepracowany przez pracownika w związku z udziałem

Wszczęcie postępowania pojednawczego

Komisja pojednawcza wszczyna postępowanie na wniosek pracownika zgłoszony na piśmie lub ustnie do protokołu. Na wniosku stwierdza się datę jego wpływu. Zgłoszenie przez pracownika wniosku do komisji pojednawczej przerywa bieg terminów na wniesienie odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę.

Komisja pojednawcza przeprowadza postępowanie pojednawcze w zespołach składających się co najmniej z 3 członków tej komisji. Komisja pojednawcza powinna dążyć, aby załatwienie sprawy w drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Termin zakończenia postępowania przed komisją pojednawczą stwierdza się w protokole posiedzenia zespołu.

W sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy, wniosek do komisji pojednawczej wnosi się przed upływem terminu na wniesienie odwołania, wynoszącym 21 dni, a postępowanie pojednawcze kończy się z mocy prawa z upływem 14 dni od dnia złożenia wniosku przez pracownika. W innych sprawach postępowanie pojednawcze kończy się z upływem 30 dni od dnia złożenia wniosku.

Zawarcie ugody z pracownikiem przed komisją pojednawczą

Ugodę zawartą przed komisją pojednawczą wpisuje się do protokołu posiedzenia zespołu. Protokół podpisują strony i członkowie zespołu. Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, która byłaby sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Jeżeli postępowanie przed komisją pojednawczą nie doprowadziło do zawarcia ugody, komisja na żądanie pracownika, zgłoszone w terminie 14 dni od dnia zakończenia postępowania pojednawczego, przekazuje niezwłocznie sprawę sądowi pracy. Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję pojednawczą zastępuje pozew. Pracownik zamiast zgłoszenia tego żądania może wnieść pozew do sądu pracy na zasadach ogólnych.

Niewywiązanie się przez pracodawcę z ugody

W razie niewykonania ugody przez pracodawcę podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej przez sąd pracy klauzuli wykonalności. Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności, jeżeli ze złożonych akt komisji wynika, że ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Nie wyklucza to możliwości dochodzenia ustalenia niezgodności ugody z prawem lub zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych.

Odwołanie do sądu pracy

Pracownik może wystąpić do sądu pracy w terminie 30 dni od dnia zawarcia ugody z żądaniem uznania jej za bezskuteczną, jeżeli uważa, że ugoda narusza jego słuszny interes.