Postępowanie administracyjne – na czym polega?

Postępowanie administracyjne to postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco. Najprościej to ujmując, postępowanie administracyjne to postępowanie, w którym państwo rozstrzyga o prawach lub obowiązkach uczestnika lub uczestników postępowania.

W przeciwieństwie do postępowania cywilnego czy postępowania sądowoadministracyjnego, postępowanie administracyjne nie jest sporem między organem administracji publicznej a uczestnikiem postępowania. Postępowanie administracyjne jest postępowaniem w sprawie, którego wynik  rozstrzyga o prawach lub obowiązkach uczestnika lub uczestników postępowania. Jeżeli sprawa nie zostanie załatwiona w postępowaniu administracyjnym w sposób zgodny z wolą uczestnika postępowania, może wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego i wówczas mamy do czynienia z postępowaniem spornym.

Postępowanie administracyjne a założenie i prowadzenie działalności gospodarczej – czego może dotyczyć?

Przedsiębiorca planujący założenie działalności gospodarczej lub jej rozwój prędzej czy później zetknie się z postępowaniem administracyjnym. Aby prowadzić działalność w niektórych dziedzinach, przedsiębiorca musi wpierw uzyskać zgodę organu administracji publicznej, np. poprzez:

– uzyskanie koncesji w zakresie ochrony osób i mienia jeżeli chce założyć firmę ochroniarską;

– uzyskanie wpisu do rejestru działalności regulowanej w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz ułatwiania nabywania powiązanych usług turystycznych;

– uzyskanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych;

– uzyskanie zezwolenia na prowadzenia apteki;

– uzyskanie zezwolenia na założenie agencji pośrednictwa pracy.

Zetknięcie się z postępowaniem administracyjnym może mieć także miejsce w czasie prowadzenia działalności – na wniosek przedsiębiorcy, np. w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę czy np. na skutek wszczęcia postępowania z urzędu przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie podejrzenia stosowania przez przedsiębiorcę klauzul abuzywnych.

Organy administracji publicznej rozstrzygają postępowanie w formie decyzji administracyjnej lub poprzez milczące załatwienie sprawy. Dlatego warto wiedzieć na czym postępowanie administracyjne polega, jak wygląda jego przebieg, jakie są uprawnienia uczestnika i przede wszystkim co zrobić, jeśli rozstrzygnięcie organu administracyjnego nie będzie po naszej myśli.

Postępowanie administracyjne – przebieg i zasady postępowania administracyjnego

Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. W tym kontekście postępowanie administracyjne w sposób zdecydowany różni się od postępowania cywilnego w zakresie dotyczącym obowiązków strony postępowania.

Postępowanie dowodowe w ramach postępowania administracyjnego

W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Ta zasada rzutuje na obowiązek przeprowadzenia przez organ podstępowania dowodowego w postępowaniu administracyjnym. Organ administracyjny ma obowiązek ustalić wszystkie okoliczności faktyczne w sposób wyczerpujący dla rozstrzygnięcia sprawy.

Strona postępowania ma prawa składania własnych wniosków dowodowych. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona.

Decyzja administracyjna

Decyzja administracyjna rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. Warto wiedzieć jakie są obowiązki organu w zakresie treści wydanej decyzji administracyjnej, bowiem decyzja obarczona brakami jest podstawą do wniesienia odwołania od decyzji. Ponadto niepodniesienie przez stronę postępowania wszystkich zarzutów wobec decyzji może skutkować utratą prawa do ich podniesienia w skardze do sądu administracyjnego.

Postępowanie administracyjne dwuinstancyjne – odwołanie od decyzji administracyjnej

Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Od decyzji organu pierwszej instancji przysługuje odwołanie do sądu drugiej instancji. Organ rozpatrujący odwołanie od decyzji administracyjnej rozpoznaje sprawę od początku, sprawdzając czy postępowanie organu I instancji było prawidłowe. Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie – od dnia jej ogłoszenia stronie.

Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Od 2017 r. strona nie musi z niego skorzystać i może złożyć od razu skargę do sądu administracyjnego. Wiele osób było sceptycznie nastawionych do składania odwołania do tego samego organu, zakładając, że na pewno podtrzyma swoją decyzję w mocy. To nieprawda. Mówię to jako, że kiedyś pracowałam w Ministerstwach właśnie przy wydawaniu decyzji administracyjnych. O tym jak złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy i dlaczego warto sprawdzisz tutaj.

Ponadto, strona może zrzec się odwołania, dzięki czemu decyzja organu pierwszej instancji szybciej staje się ostateczna.

O tym jak złożyć odwołanie od decyzji administracyjnej możesz przeczytać tutaj.

Postępowanie administracyjne a prawo do kontroli sądowej

Decyzje wydawane przez organy administracji publicznej podlegają kontroli sądów administracyjnych. Skarga do sądu administracyjnego przysługuje po wyczerpaniu procedury administracyjnej – czyli od decyzji organu drugiej instancji, chyba, że zamiast odwołania od decyzji przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, z którego strona postępowania administracyjnego nie skorzysta. O tym gdzie, jak i w jakich terminach wnieść skargę do sądu administracyjnego, jak ją napisać i jakie zarzuty postawić dowiesz się tutaj.

Postępowanie administracyjne a mediacja 

W toku postępowania administracyjnego może być przeprowadzona mediacja, jeżeli pozwala na to charakter sprawy. Mediacja jest dobrowolna. Celem mediacji jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz dokonanie ustaleń dotyczących jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa, w tym przez wydanie decyzji lub zawarcie ugody.

Postępowanie administracyjne – współpraca miedzy organami

Nie wszystkie decyzje organ wydaje samodzielnie. Czasem wydanie decyzji uzależnione jest od zajęcia stanowiska przez inny organ – wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie. Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż zasadniczo w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania. Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.

Umorzenie postępowania administracyjnego

Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.