Czym jest rękojmia za wady i jak z niej skorzystać?
Rękojmia to ustanowiona na mocy przepisów obligatoryjna odpowiedzialność sprzedawcy za wady rzeczy. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną. W przypadku wystąpienia wady rzeczy kupujący może skorzystać z szeregu uprawnień, takich jak żądanie naprawy rzeczy lub wymiany jej na nową, żądanie obniżenia ceny lub odstąpienie umowy, a nawet żądanie dodatkowego odszkodowania. Trochę inaczej kształtuje się odpowiedzialność z tytułu rękojmi, gdy kupującym jest konsument, a inaczej gdy kupującym jest przedsiębiorca – niemniej ta niedogodność w przypadku przedsiębiorców zostanie wkrótce zmieniona, w związku z nowelizacją przepisów dotyczących rękojmi.
Czym jest wada fizyczna?
Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy lub wady, które wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
1. nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
2. nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
3. nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
4. została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Rozszerzona odpowiedzialność za obietnice producenta
Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.
Rękojmia za wady montażu
Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy. W takiej sytuacji kupującemu przysługują takie same uprawnienia jak w przypadku sprzedaży rzeczy z wadą.
Czym jest wada prawna?
Wada prawna brzmi trochę abstrakcyjnie, natomiast kupując na różnych portalach aukcyjnych lub kupując towary z drugiej ręki w okazyjnych cenach możemy się natknąć właśnie na towar z wadą prawną. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. Dla przykładu z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia kupując telefon w komisie po okazyjnej cenie, który po pewnym czasie okaże się być telefonem kradzionym.
Czy rękojmia obowiązuje w przypadku sprzedaży rzeczy używanych?
Jak najbardziej, sprzedawca nie ma prawa wyłączyć rękojmi z tytułu sprzedaży rzeczy używanej w stosunku do konsumenta, niemniej wówczas rękojmia może być ograniczona czasowo.
Świadomość wad nabywanej rzeczy a uprawnienia z rękojmi
W przypadku sprzedaży towarów uszkodzonych sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.
Rozszerzenie, ograniczenie i wyłączenie uprawnień z rękojmi umową stron
Sprzedawca i kupujący mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jeżeli kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych. Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.
Wbrew temu co mogłoby się wydawać umowna modyfikacja rękojmi nie wymaga zgody kupującego. Wielokrotnie podkreślałam, iż regulamin sklepu internetowego jest częścią składową umowy. Standardem jest, że mało który kupujący zapoznaje się z wnikliwie z regulaminem. Cena i czas dostawy – więcej nas nie interesuje. O ile w przypadku kupowania jako konsument nie stanowi to większego problemu, o tyle jest to problem przy zakupach drobnych przedsiębiorców, na przykład gdy w grę wchodzi zakup droższego towaru, jak elektroniki.
Jakie są terminy dla skorzystania z rękojmi?
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Jeżeli kupującym jest konsument, a przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.
Roszczenie o usunięcie wady fizycznej lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem dwóch lat. W terminach tych kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.
W razie dochodzenia przed sądem albo sądem polubownym jednego z uprawnień z tytułu rękojmi termin do wykonania innych uprawnień, przysługujących kupującemu z tego tytułu, ulega zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. To samo tyczy postępowania mediacyjnego, przy czym termin do wykonania innych uprawnień z tytułu rękojmi, przysługujących kupującemu, zaczyna biec od dnia odmowy przez sąd zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem lub bezskutecznego zakończenia mediacji.
Upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.
Jakie działania należy podjąć w celu skorzystania z uprawnień z tytułu rękojmi?
Kupujący, który wykonuje uprawnienia z tytułu rękojmi, jest obowiązany na koszt sprzedawcy dostarczyć rzecz wadliwą do miejsca oznaczonego w umowie sprzedaży, a gdy takiego miejsca nie określono w umowie – do miejsca, w którym rzecz została wydana kupującemu. Jeżeli ze względu na rodzaj rzeczy lub sposób jej zamontowania dostarczenie rzeczy przez kupującego byłoby nadmiernie utrudnione, kupujący obowiązany jest udostępnić rzecz sprzedawcy w miejscu, w którym rzecz się znajduje.
Uprawnienia z tytułu rękojmi i odpowiedzialność odszkodowawcza
Uprawnienia z tytułu rękojmi są bardzo szerokie. W przypadku wystąpienia wady rzeczy kupujący może skorzystać z szeregu uprawnień, takich jak żądanie naprawy rzeczy lub wymiany jej na nową, żądanie obniżenia ceny lub odstąpienie umowy, a nawet żądanie dodatkowego odszkodowania. Inaczej to trochę wygląda w przypadku wystąpienia wad fizycznych rzeczy, niż w przypadku wad prawnych. Ponadto, wciąż obowiązują różnice co do sposobu skorzystania z rękojmi przez konsumentów i przez przedsiębiorców. Najnowsza nowelizacja przepisów dotyczących rękojmi tych uprawnień nie zrówna, a dodatkowo wprowadzi trochę zamieszania z perspektywy obowiązków sprzedawcy.
