Umowa o dzieło to bardzo popularna forma współpracy, przez którą przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Tym razem skupię się na omówieniu zasad dotyczących zawierania umowy o dzieło, różnicach między umową o dzieło a umową zlecania, zasadach rozliczania umowy o dzieło, prawidłowym uregulowaniu prawach autorskich w umowie o dzieło i aspektach podatkowych z tym związanych, zasadach rozliczania materiału do wykonania dzieła i o tym na jakich zasadach można korzystać z podwykonawców.
Umowa o dzieło a umowa zlecenia
Umowa o dzieło bywa stosowana w ramach współpracy stron, będącej realnie zleceniem czy pracą, w celu uniknięcia konieczności opłacania składek ZUS osobie na jej podstawie zatrudnianej. Taką praktykę w większości przypadków ukróca ZUS, który w razie kontroli przedsiębiorcy na wejściu podważa takie umowy żądając od przedsiębiorcy zapłaty zaległych składek wraz z odsetkami.
Umowa o dzieło od umowy zlecenia różni się tym, iż umowa o dzieło jest umową rezultatu – ma na celu wykonanie określonego w umowie dzieła, w formie materialnej lub nie materialnej. Umowa zlecenia ma natomiast na celu wykonanie określonej czynności przez przyjmującego zlecenie. Podobnie umowa o świadczenie usług ma na celu wykonanie pewnych usług przez usługodawcę. W przypadku umowy zlecenia i umowy o świadczenie usług możliwe jest powstanie rezultatu, lecz nie stanowi on essentialia negotii tych umów.
W tej kwestii warto powierzyć przygotowanie wzorca umowy o dzieło prawnikowi, który będzie wiedział jakich sformułowań należy użyć, by ZUS nie podważył zastosowanej kwalifikacji.
Forma umowy o dzieło, umowa o dzieło a prawa autorskie
Umowa o dzieło może zostać zawarta w dowolnej formie prawnej. Umowę o dzieło można zawrzeć ustnie, w klasycznej formie pisemnej czy bardzo popularnej wśród drobnych twórców umowie zawartej przez wymianę wiadomości e-mail, czyli w formie dokumentowej.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy przyjmujący zamówienie poza zobowiązaniem się do wykonania określonego dzieła zobowiązuje się także do przeniesienia praw autorskich do tego dzieła. Umowa o przeniesienie praw autorskich z pominięciem formy pisemnej jest nieważna. Podobnie umowa licencyjna wyłączna z pominięciem formy pisemnej także będzie nieważna. Należy jednak wiedzieć, iż w przypadku braku zachowania formy pisemnej w umowie o dzieło sama umowa nie będzie nieważna. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
Brak w umowie o dzieło postanowień dotyczących przeniesienia praw autorskich – na przykład spowodowany nieświadomym zawarciem jej w formie e-mailowej ma negatywne konsekwencje dla wykonawcy ze względu na brak możliwości skorzystania z ulgi podatkowej do wynagrodzenia z umowy o dzieło.
Rozliczenie materiału w umowie o dzieło
W niektórych umowach o dzieło, dzieło jest wykonane z materiału dostarczonego przez zamawiającego, np. w umowie o uszycie sukni ślubnej. Jeżeli materiałów na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający, przyjmujący zamówienie powinien ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć rachunek i zwrócić niezużytą część. Jeżeli materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący zamówienie powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego.
Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału na wykonanie dzieła obciąża tego, kto materiału dostarczył. Gdy dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości materiału dostarczonego przez zamawiającego albo wskutek wykonania dzieła według jego wskazówek, przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła
Podwykonawcy w umowie o dzieło – odpowiedzialność za podwykonawców
Osoba wykonująca dzieło może w celu jego wykonania posłużyć się podwykonawcami. Możliwe jest zlecenie podwykonawcy lub podwykonawcom określonych prac lub powierzenie im wykonania całego dzieła. Jeżeli udzielający zlecenie chce by dzieło zostało w całości wykonane przez określonego wykonawcę, powinien zaznaczyć to w umowie. Za działania i zaniechania podwykonawców w umowie o dzieło główny wykonawca odpowiada wobec zamawiającego jak za swoje własne.
Wyjątkiem jest sytuacja gdy wykonanie dzieła zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie. Wtedy wykonawca dzieła – jeżeli strony nie umówią się inaczej – ma obowiązek wykonać dzieło osobiście. Przez stwierdzenie, że wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie należy rozumieć na przykład umiejętności artystyczne określonego malarza czy kompozytora. W związku z tym umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego niezdolności do pracy lub śmierci
