Wartość przedmiotu sporu jest obligatoryjnym elementem pozwu o zapłatę, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna. Jeśli wartość przedmiotu sporu nie zostanie wskazana w pozwie lub nie zostanie uzupełniona jako brak procesowy, Sąd zwróci pozew. Tak zwrócony pozew nie wywoła skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia z tytułu czynności przed sądem.
Ustalenie wartości przedmiotu sporu jest bardzo istotne, gdyż bardzo często jest nierozerwalnie związane z opłatą od pozwu, a ponadto ma wpływ na właściwość sądu. Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, ustalenie wartości przedmiotu sporu wcale nie jest tak proste i oczywiste.
Kiedy należy w pozwie wskazać wartość przedmiotu sporu?
W pozwie należy podać wartość przedmiotu sporu, jeżeli od tej wartości zależy właściwość rzeczowa sądu, wysokość opłaty od pozwu, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna. Wartość przedmiotu sporu podaje się w złotych, zaokrąglając w górę do pełnego złotego.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach majątkowych
W sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu. W innych sprawach majątkowych powód obowiązany jest oznaczyć w pozwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu, na poniższych zasadach.
Odsetki a wartość przedmiotu sporu
Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Nie dotyczy to sytuacji, gdy skapitalizowane odsetki zostają doliczone do roszczenia głównego, a ich suma stanowi kwotę dochodzoną pozwem.
Wartość przedmiotu sporu a dochodzenie kilku roszczeń w pozwie
Jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń, do ustalenia wartości przedmiotu sporu zlicza się ich wartość. Jeżeli powód dochodzi zapłaty 3 faktur na 10.000 złotych każda, wartość przedmiotu sporu wynosi 30.000 złotych.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o świadczenia powtarzające się
W sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok – za cały czas ich trwania.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach najmu i dzierżawy
W sprawach o istnienie, unieważnienie albo rozwiązanie umowy najmu lub dzierżawy, o wydanie albo odebranie przedmiotu najmu lub dzierżawy, wartość przedmiotu sporu stanowi przy umowach zawartych na czas oznaczony – suma czynszu za czas sporny, lecz nie więcej niż za rok. Przy umowach zawartych na czas nieoznaczony wartością przedmiotu sporu jest suma czynszu za okres trzech miesięcy.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach pracowniczych
W sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, przy umowach na czas określony – suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony – za okres jednego roku.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o wydanie nieruchomości
W sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa wartość przedmiotu sporu oblicza się przyjmując, stosownie do rodzaju nieruchomości i sposobu korzystania z niej, podaną przez powoda sumę odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy należnemu od danego rodzaju nieruchomości.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o zabezpieczenie, zastaw, hipotekę
W sprawach o zabezpieczenie, zastaw lub hipotekę wartość przedmiotu sporu stanowi suma wierzytelności. Jeżeli jednak przedmiot zabezpieczenia lub zastawu ma mniejszą wartość niż wierzytelność, rozstrzyga wartość mniejsza.
Sprawdzenie wartości przedmiotu sporu przez sąd
Sąd może sprawdzić wartość przedmiotu sporu oznaczoną przez powoda i zarządzić w tym celu dochodzenie. Po doręczeniu pozwu sprawdzenie nastąpić może jedynie na zarzut pozwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Jeżeli sąd w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu uzna się za niewłaściwy, przekaże sprawę sądowi właściwemu; jeżeli jest kilka sądów właściwych – przekaże temu z nich, który wskaże powód. Po ustaleniu w tym trybie wartości przedmiotu sporu, nie podlega ona ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania.
