Aby skierować sprawę do sądu, poza napisaniem pozwu, wniosku o zabezpieczenie powództwa, wyliczeniem wartości przedmiotu sporu i opłaty sądowej oraz ustaleniem właściwości rzeczowej sądu trzeba ustalić do którego miejscowo sądu złożyć pozew.
Właściwość miejscowa sądu Właściwość miejscowa sądu
Powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania. Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ogólną właściwość miejscową oznacza się według miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono znane lub nie leży w Polsce – według ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce.
Powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi niebędącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca ich siedziby.
Powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się według siedziby państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie.
Właściwość przemienna Właściwość miejscowa sądu
Właściwość przemienna to szczególny rodzaj właściwości miejscowej sądu. Właściwość przemienna pozwala powodowi wybrać właściwy miejscowo sąd w niektórych sytuacjach, w ten sposób, że pozew może zostać złożony przed sąd według właściwości miejscowej opisane powyżej lub według następujących zasad:
1. powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy można wytoczyć przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub oddział, jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub oddziału;
2. powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. Za miejsce wykonania umowy uważa się miejsce spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umów danego rodzaju, w szczególności w przypadku:
– sprzedaży rzeczy ruchomych – miejsce, do którego rzeczy te zgodnie z umową zostały lub miały zostać dostarczone;
– świadczenia usług – miejsce, w którym usługi zgodnie z umową były lub miały być świadczone.
a przypadku wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być ono stwierdzone dokumentem;
3. powództwo o roszczenie z czynu niedozwolonego wytoczyć można przed sąd, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę;
4. powództwo o ochronę dóbr osobistych naruszonych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu można wytoczyć przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania albo siedziby powoda;
5. powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości wytoczyć można przed sąd miejsca położenia nieruchomości;
6. powództwo przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku można wytoczyć przed sąd miejsca płatności. Kilku zobowiązanych z weksla lub czeku można łącznie pozwać przed sąd miejsca płatności lub sąd właściwości ogólnej dla akceptanta albo wystawcy weksla własnego lub czeku;
7. powództwo o roszczenie wynikające z czynności bankowej przeciwko bankowi, innej jednostce organizacyjnej uprawnionej do wykonywania czynności bankowych lub ich następcom prawnym można wytoczyć przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania albo siedziby powoda.
Właściwość miejscowa przemienna nie ma zastosowania w sprawach przeciwko konsumentom.
Właściwość miejscowa wyłączna Właściwość miejscowa sądu
W sytuacjach, gdy przepisy przewidują właściwość miejscową wyłączną, pozwu nie można złożyć do sądu właściwości ogólnej lub przemiennej.
Powództwo o:
1. własność lub inne prawa rzeczowe na nieruchomości;
2. posiadanie nieruchomości
3. roszczenia samoistnego posiadacza gruntu przeciwko właścicielowi i roszczenia właściciela gruntu przeciwko samoistnemu posiadaczowi;
wytacza się wyłącznie przed sąd miejsca położenia nieruchomości, przy czym jeżeli przedmiotem sporu jest służebność gruntowa, właściwość oznacza się według położenia nieruchomości obciążonej. Właściwość ta rozciąga się na roszczenia osobiste związane z prawami rzeczowymi i dochodzone łącznie z nimi przeciwko temu samemu pozwanemu. Jednakże sąd właściwy może na zgodny wniosek stron przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli przemawiają za tym względy celowości.
Powództwo ze stosunku członkostwa spółdzielni, spółki lub stowarzyszenia wytacza się wyłącznie według miejsca ich siedziby.
Właściwość miejscowa sądu a kilku pozwanych Właściwość miejscowa sądu
Jeżeli uzasadniona jest właściwość kilku sądów albo jeżeli powództwo wytacza się przeciwko kilku osobom, dla których według przepisów o właściwości ogólnej właściwe są różne sądy, wybór między tymi sądami należy do powoda. To samo dotyczy wypadku, gdy nieruchomość, której położenie jest podstawą oznaczenia właściwości sądu, jest położona w kilku okręgach sądowych.
Umowa sądowa Właściwość miejscowa sądu
Strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli strony nie postanowiły inaczej lub jeżeli powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Strony mogą również ograniczyć umową pisemną prawo wyboru powoda pomiędzy kilku sądami właściwymi dla takich sporów. Strony nie mogą jednak zmieniać właściwości wyłącznej.
Elektroniczne postępowanie upominawcze Właściwość miejscowa sądu
W przypadku spraw o zapłatę składanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym pozew składa się przez stronę e-sądu i jest on rozpatrywany przez sąd elektroniczny prowadzony przez sąd rejonowy w Lublinie. Natomiast jeżeli e-sąd nie wyda nakazu zapłaty lub jeśli pozwany wniesie sprzeciw, sprawia trafia do postępowania tradycyjnego przed sąd według właścowości rzeczowej i miejscowej.
Problemy z ustaleniem właściwości miejscowej Właściwość miejscowa sądu
Jeżeli na podstawie przepisów kodeksu nie można w świetle okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej, Sąd Najwyższy oznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo. O oznaczenie sądu, przed który należy wytoczyć powództwo, występuje sąd, do którego wpłynął pozew.
