Postępowanie zabezpieczające to jeden ze sposobów mających zabezpieczyć interesy wierzyciela w przedmiocie przyszłego zaspokojenia roszczeń na wypadek długiego, często wieloletniego postępowania sądowego. Warto rozważyć złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia, zwłaszcza, że w większości sytuacji nie trzeba uiszczać od niego opłaty sądowej.

Kiedy można złożyć wniosek o zabezpieczenie?

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia można złożyć przed złożeniem pozwu, w pozwie o zapłatę i w czasie postępowania. W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.

Kto może złożyć wniosek o zabezpieczenie?

Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Przykładowo będzie to sytuacja, gdy dłużnik wysłał wierzytelności pismo z prośbą o prolongatę terminu płatności ze względu na złą sytuację finansową – potwierdza to uznanie długu – uprawdopodobnienie roszczenia, oraz wykazuje interes prawny, bowiem zła sytuacja dłużnika może poważnie utrudnić wyegzekwowanie roszczenia w przyszłości.

W jaki sposób sąd udziela zabezpieczenia?

Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę. Zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Wniosek o zabezpieczenie przed złożeniem pozwu

Udzielając zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznacza termin, w którym pismo wszczynające postępowanie powinno być wniesione pod rygorem upadku zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni.

Do którego sądu złożyć wniosek o zabezpieczenie?

Do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. Jeżeli nie można ustalić takiego sądu, właściwy jest sąd, w którego okręgu ma być wykonane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, a z braku tej podstawy lub w przypadku, w którym postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia miałoby być wykonane w okręgach różnych sądów – sąd rejonowy dla m.st. Warszawy. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia zgłoszony w toku postępowania rozpoznaje sąd tej instancji, w której toczy się postępowanie, z wyjątkiem przypadku, gdy sądem tym jest Sąd Najwyższy. Wtedy o zabezpieczeniu orzeka sąd pierwszej instancji.

Jak sporządzić wniosek o zabezpieczenie?

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a nadto zawierać:

1. wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia;

2. uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek.

Jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia złożono przed wszczęciem postępowania, należy nadto zwięźle przedstawić przedmiot sprawy.

Wskazana suma zabezpieczenia nie może być wyższa od dochodzonego roszczenia liczonego wraz z odsetkami do dnia wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz z kosztami wykonania zabezpieczenia. Suma ta może obejmować także przewidywane koszty postępowania.

Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych

Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:

1. zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;

2. obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;

3. ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;

4. obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;

5. ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;

6. ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.

Wykonanie wniosku o zabezpieczenie

Jeżeli postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia podlega wykonaniu w drodze egzekucji, do wykonania tego postanowienia stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu egzekucyjnym, z tym jednak, że sąd nadaje postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia klauzulę wykonalności z urzędu.

Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może:

1. unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania;

2. ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem;

3. zawiesić postępowanie egzekucyjne lub inne postępowanie zmierzające do wykonania orzeczenia.

W sprawach o ochronę dóbr osobistych zabezpieczenie polegające na zakazie publikacji może być udzielone tylko wtedy, gdy nie sprzeciwia się temu ważny interes publiczny. Udzielając zabezpieczenia, sąd określa czas trwania zakazu, który nie może być dłuższy niż rok. Jeżeli postępowanie w sprawie jest w toku, uprawniony może przed upływem okresu, na który orzeczono zakaz publikacji, żądać dalszego zabezpieczenia; przepisy zdania pierwszego i drugiego stosuje się. Jeżeli uprawniony zażądał dalszego zabezpieczenia, zakaz publikacji pozostaje w mocy do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku

Opłata od wniosku o zabezpieczenie

Nie pobiera się opłat od wniosku o udzielenie zabezpieczenia, zgłoszonego w pozwie.

Od wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia pieniężnego złożonego przed wniesieniem pisma wszczynającego postępowanie pobiera się czwartą część opłaty należnej od pozwu o to roszczenie. Uiszczoną opłatę zalicza się na poczet opłaty od pozwu, jeżeli zostało wniesione w terminie przewidzianym do tego w przepisach o zabezpieczeniu.

W innych sytuacjach opłata od wniosku o zabezpieczenie wynosi 100 złotych

Wniosek o zabezpieczenie. Kaucja od zabezpieczenia

Wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia sąd może uzależnić od złożenia przez uprawnionego kaucji na zabezpieczenie roszczeń obowiązanego lub, stosownie do okoliczności, innych osób, powstałych w wyniku wykonania postanowienia o zabezpieczeniu. Z kaucji tej będzie przysługiwało obowiązanemu lub, stosownie do okoliczności, innym osobom dotkniętym wykonaniem postanowienia o zabezpieczeniu pierwszeństwo zaspokojenia przed innymi należnościami zaraz po kosztach egzekucyjnych.

Wniosek o zabezpieczenie a wniosek o upadłość dłużnika

W przypadku ogłoszenia upadłości przez dłużnika udzielone przez sąd zabezpieczenie nie zabezpiecza interesów wierzyciela. Zgodnie z art. 43 Prawa upadłościowego zabezpieczenia zastosowane przez sąd po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości upadają z dniem ogłoszenia upadłości.

Jeżeli dłużnik chce uniknąć długiego oczekiwania w niepewności prawnej, warto rozważyć – jeśli okoliczności na to pozwalają – zawarcie z dłużnikiem ugody sądowej.